Joker : “บทบาทของอาชีพตัวตลก” ที่สังคมกำหนดให้ฉันเป็น
- หนัง Joker ทำให้เราเห็นความเป็นจริงของอาชีพตัวตลก ที่เอาเข้าจริงมันไม่ได้ตลกอย่างที่ใคร ๆ หัวเราะ
- แน่ใจหรือเปล่า ? ว่าเวลาที่คุณเห็นตัวตลกทำนั่นทำนี่ให้คุณดู คุณขำมันออกมาจากใจ หรือจริง ๆ แค่หัวเราะเยาะ เพียงเพราะว่าเขาทำอะไรก็ไม่รู้
- แน่นอนว่าการมาเป็นอาชีพ “ตัวตลก” อาจทำให้คุณยิ้มได้ แต่ถ้าคุณรู้ว่าเขาไม่สามารถเลือกได้ว่าจะทำอาชีพไหน คุณยังจะขำออกอยู่หรือเปล่า
- นี่อาจเป็นความเจ็บปวดที่คุณมองไม่เห็น ถึงแม้ว่าชีวิตจริงจะไม่ได้ดาร์กเหมือนในหนัง แต่เราก็รู้ว่าการมีอาชีพเป็นตัวตลก มันไม่ใช่ว่าใครก็อยากเป็น
หากพูดถึงภาพยนตร์ที่กำลังเป็นกระแสในสังคมตอนนี้ คงหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะพูดถึง “Joker” ที่สร้างความหดหู่ให้กับคนดูอย่างมาก เพราะกว่าจะมาเป็นโจ๊กเกอร์ที่โหดเหี้ยมขนาดนี้ได้ ต้องผ่านเรื่องราวเลวร้ายจากสังคมห่วย ๆ มากขนาดไหน ทั้งการแบ่งชนชั้น การเมินเฉยกับปัญหา การมองคนอื่นให้เขารู้สึกอยู่ต่ำกว่าหรือผิดแปลกจากตัวเอง เชื่อว่าหลายคนคงจะได้เห็นจากรีวิวมามากพอสมควร แต่ประเด็นที่เรากำลังจะพูดถึงตอนนี้อาจจะไม่ได้กล่าวแบบโดยรวมมากนัก แต่เป็นการมองบทบาทของอาชีพตัวตลก ที่สังคมหล่อหลอมมันออกมาให้มีคาแร็กเตอร์หรือภาพที่คนนึกถึง มาดูว่าเป็นยังไงบ้าง
เสียงหัวเราะคือสัญลักษณ์ของตัวตลก
ใน Joker ได้สร้างให้อาเธอร์เป็นโรคที่ควบคุมเสียงหัวเราะไม่ได้ เนื่องจากสมองส่วนหน้าที่ควบคุมอารมณ์ได้รับบาดเจ็บ แต่ถ้ามองในมุมของการเป็นตัวตลกแล้ว สัญลักษณ์ของมันคือการมาพร้อมกับเสียงหัวเราะ แม้ว่าสถานการณ์ที่เจอในตอนนั้นมันจะไม่ตลกเอาซะเลย แต่คุณก็ทำได้แค่หัวเราะให้กับมัน การมีบทบาทเป็นตัวตลกจึงทำให้คุณเลือกไม่ได้ว่าจะร้องไห้ตอนไหนเวลาที่คุณอยู่ท่ามกลางผู้คน ในทางกลับกัน เรื่องบางเรื่องที่ผู้คนต่างพบเจอมันแย่มาก ๆ แต่พอคุณสร้างเสียงหัวเราะขึ้นมา ก็กลับโดนด่าว่า “ตลกมากเหรอ ?” กลายเป็นคนที่ไม่รู้จักกาลเทศะเฉย และสิ่งที่แย่ที่สุดก็คงเป็นการโดนทำร้ายเพราะเสียงหัวเราะของคุณนั่นแหละ
เป็นตัวตลกต้องยิ้มตลอด
นอกจากเสียงหัวเราะที่เป็นคาแร็กเตอร์ของตัวตลกแล้ว การแต่งหน้าของตัวตลกใน Joker ยังสื่อให้เห็นว่าการเป็นตัวตลกคุณต้องยิ้มตลอดเวลา เพราะคติของคุณคือ “Don’t forget to smile” จึงต้องวาดปาดกว้าง ๆ ให้เหมือนว่าคุณกำลังยิ้มอยู่ ทารอบดวงตาให้เป็นเหลี่ยม ๆ สีน้ำเงินเข้ม เพื่อให้คนสังเกตยากว่าแววตาของคุณกำลังรู้สึกอะไรอยู่ เราจะเห็นกันในฉากสุดท้ายว่าอาเธอร์ได้เอาเลือดจากปากมาวาดรอยยิ้มให้ตัวเอง นั่นแสดงให้เห็นแล้วว่า การเป็นโจ๊กเกอร์หรือตัวตลกคือคุณจะต้องยิ้มเสมอ ไม่ว่าคุณจะเจ็บปวดแค่ไหนหรือเจอเรื่องบัดซบอะไรมาก็ตาม
อาชีพตัวตลก (Joker) = เลือกไม่ได้
อาเธอร์บอกเสมอว่าสิ่งที่เขาอยากเป็นคือ “Comedian” ความหมายของมันคือ
“a person whose job is to make people laugh by telling jokes and amusing stories or by copying the behavior or speech of famous people”
พูดให้เข้าใจง่ายก็เหมือนโน้ต อุดมนั่นเอง คุณจะเห็นว่าอาเธอร์ฝึกซ้อมอยู่ตลอด ทั้งการพูด ท่าทางการเดิน แต่การจะขึ้นไปอยู่จุดนั้นได้สำหรับอาเธอร์คงไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะสังคมไม่ได้เกื้อหนุนหรือเปิดโอกาสให้ขนาดนั้น ยิ่งเป็นโรคควบคุมเสียงหัวเราะไม่ได้ก็ยิ่งทำให้เขาดูแปลก สุดท้ายสิ่งที่ได้เป็นจริง ๆ คือ “Joker” อาชีพที่ดูเหมือนจะคล้ายกัน แต่มีเส้นบาง ๆ กั้นอยู่ ซึ่งมันคือ
“someone who likes telling funny stories or doing stupid things in order to make people laugh”
ความเป็นจริงเรารู้ ๆ กันอยู่แล้วว่าอาชีพตัวตลกไม่ใช่อาชีพที่อยู่สูง และมักเป็นอาชีพของคนที่แทบไม่มีสิทธิ์เลือกทำอาชีพที่ตัวเองชอบได้ แต่ความเหลื่อมล้ำในสังคมบังคับให้เราจำเป็นต้องทำต่างหาก ถ้านึกภาพตามคงไม่มีใครอยากจะไปยืนเต้นหรือแต่งตัวแปลก ๆ เพื่อเรียกร้องความสนใจหรอก แต่ชีวิตมันไม่มีทางเลือกมากนัก คุณก็แค่ต้องคิดว่า “อย่างน้อยฉันก็ได้สร้างเสียงหัวเราะให้กับผู้คนเหมือนกัน” ในขณะเดียวกันก็รู้ว่าการเป็นตัวตลกมันไม่ได้แฮปปี้เลย
เพราะเป็นตัวตลก ทุกคนเลยมองข้ามความรู้สึก
ความฝันที่อยากเป็นคนสร้างเสียงหัวเราะให้ผู้คนกำลังจะเป็นจริง เมื่ออาเธอร์ได้ขึ้นไปเล่าเรื่องตลก แต่จู่ ๆ กลับควบคุมการหัวเราะไม่ได้ พยายามไอเพื่อให้หยุด แต่มันก็ไม่หยุดซักที ในที่สุดก็ได้รับเสียงหัวเราะจากผู้คนจริง ๆ แต่มันกลับเป็นเสียงหัวเราะที่แฝงไปด้วยการเย้ยหยันและซ้ำเติมให้คุณรู้สึกอาย โดยที่พวกเขาไม่แคร์เลยว่าคุณจะรู้สึกยังไง เพราะเขารู้ว่าคุณเป็นตลก ไม่ว่าจะทำอะไรคุณก็ยังยิ้มเสมอ จนบางครั้งก็จำเป็นต้องยอมให้คนอื่นกลั่นแกล้งหรือทำร้าย ทำเหมือนคุณเจ็บปวดไม่เป็น เพียงเพราะว่าคุณแตกต่างจากพวกเขา สุดท้ายก็เลยกลายเป็น ‘ตัวตลก’ ให้คนอื่นหัวเราะเยาะ ทำอะไรไม่ได้นอกจากฝืนยิ้ม เพราะว่าคุณเป็น “Joker”
ทั้งหมดทั้งมวลที่กล่าวมา เป็นเพียงมุมมองหนึ่งที่ทำให้เราเข้าใจอาชีพตัวตลก ที่ Joker ทำให้เราเห็นความรู้สึกนึกคิดของการเป็น “ตัวตลก” ได้ดีทีเดียว และคงทำให้ใครหลาย ๆ คนหันมาแคร์ความรู้สึกคนบนโลกมากขึ้น โดยไม่ทำให้เขารู้สึกแปลกแยกหรือแตกต่าง
