“แอมโมเนียมไนเตรต”
สาเหตุระเบิดครั้งใหญ่ ณ เมืองเบรุต เลบานอน
- เกิดระเบิดครั้งใหญ่ที่ท่าเรือเบรุต ประเทศเลบานอน มีผู้เสียชีวิตกว่า 100 ราย บาดเจ็บกว่า 4,000 ราย
- สาเหตุเกิดจาก “แอมโมเนียมไนเตรต” 2,750 ตัน ถูกเก็บอย่างไม่ปลอดภัยในคลังสินค้ามานานกว่า 6 ปี
- โดยสารกลุ่มนี้มักนำมาใช้ทำปุ๋ยเคมี และยังจัดเป็นวัตถุระเบิดโดยตรง นิยมใช้มากในการก่อการร้าย
- หากมีการบรรจุอัดหรือมีความร้อนสะสมขึ้นเรื่อย ๆ สามารถเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชันได้ด้วยตัวเอง โดยไม่ต้องอาศัยออกซิเจนภายนอก
เลบานอนเป็นประเทศที่ตั้งอยู่ในภูมิภาคเอเชียตะวันตกเฉียงใต้ ติดกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียน มีพรมแดนติดกับประเทศซีเรียและประเทศอิสราเอล โดยก่อนหน้าที่จะระเบิด เลบานอนเป็นประเทศสวยงามมาก มีธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ และเมืองเบรุตนี้ยังถือเป็นเมืองที่เก่าแก่ที่สุดในโลก เคยมีผู้คนอาศัยอยู่มานานกว่า 5,000 ปี จึงเต็มไปด้วยประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมที่น่าสนใจ จนได้รับฉายาว่า “ไข่มุกแห่งตะวันออกกลาง”
เหตุการณ์ระเบิดครั้งใหญ่
4 สิงหาคม 2563 ที่ท่าเรือเบรุตในเมืองเบรุต เมืองหลวงประเทศเลบานอน เกิดเหตุการณ์ระเบิดครั้งใหญ่ มีผู้เสียชีวิตกว่า 100 ราย บาดเจ็บมากกว่า 4,000 ราย อาคารทุกหลังในละแวกนั้นพังทลายทั้งหมด และมีผู้คนติดอยู่ในซากปรักหักพังจำนวนมาก ขณะนี้เจ้าหน้าที่กู้ภัยยังคงค้นหาซากปรักหักพังอย่างต่อเนื่องและคาดว่ายอดผู้เสียชีวิตอาจเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
Timeline: สาเหตุการระเบิดท่าเรือเบรุต ประเทศเลบานอน
(1) สำนักข่าวท้องถิ่นเลบานอนรายงานว่า “โกดังเก็บดอกไม้ไฟใกล้ท่าเรือเบรุตเกิดไฟไหม้ก่อน ทำให้เกิดระเบิดตามมา”
(2) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขเลบานอนกล่าวว่า “ระเบิดน่าจะมาจากเรือลำหนึ่งที่บรรทุกดอกไม้ไฟ แล้วมาจอดเทียบท่าที่ท่าเรือเมืองเบรุต”
(3) นายกรัฐมนตรีเลบานอนคาดว่า “ระเบิดน่าจะเกิดจากคลังสินค้าบริเวณท่าเรือที่เก็บสารแอมโมเนียมไนเตรตไว้ถึง 2,750 ตัน ตั้งแต่ 6 ปีก่อน ซึ่งหน่วยงานรัฐเคยออกมาเตือนแล้วว่ามีความเสี่ยง”
(4) จากการอัปเดตข้อมูลล่าสุด ซึ่งเป็นข้อสรุปเบื้องต้นของสาเหตุการระเบิดในเมืองเบรุตอาจเกิดจาก “แอมโมเนียมไนเตรต” 2,750 ตัน ที่รัฐบาลยึดมาจากลูกเรือชาวยูเครน และถูกเก็บอย่างไม่ปลอดภัยในคลังสินค้ามานานกว่า 6 ปี ทำให้แรงระเบิดนั้นมหาศาล กินเนื้อที่ราว ๆ 3.2 กิโลเมตร จนทั้งเมืองกลายเป็นเมืองร้าง เมื่อเทียบกับเหตุการณ์ระเบิดใน Texas ปี 2014 ที่มีแอมโมเนียมไนเตรตเพียง 30 ตัน ถือว่าการระเบิดในเมืองเบรุตครั้งนี้รุนแรงกว่าเกือบร้อยเท่า
แอมโมเนียมไนเตรตระเบิดได้อย่างไร
จากการค้นคว้าพบว่าปุ๋ยแอมโมเนียมไนเตรต (NH4NO3) และกลุ่มไนเตรตทั้งหลายเป็นปุ๋ยหัวเชื้อราคาถูกและหาได้ง่าย มักใช้ทำปุ๋ยเคมี มีลักษณะเป็นผงสีขาวเหมือนน้ำตาลทราย จัดอยู่ในกลุ่มวัตถุระเบิดที่แรงดันสูง และใช้เป็นวัตถุระเบิดได้โดยตรงโดยไม่ต้องดัดแปลง นิยมใช้มากในการก่อการร้ายทั่วโลก
แต่การจัดเก็บและการขนส่งแอมโมเนียมไนเตรตนั้น ตามคู่มือสารเคมีได้ระบุไว้ว่าต้องเก็บในที่เย็นและไม่แออัด ส่วนการขนส่งทางเรือหรือทางอากาศต้องจัดเก็บตามคู่มือสารเคมีอย่างรอบคอบ
หากสารกลุ่มนี้มีการบรรจุอัดจนความร้อนสะสมขึ้นเรื่อย ๆ ก็สามารถเกิดปฏิกิริยาออกซิเดชันได้ด้วยตัวเอง โดยไม่ต้องอาศัยออกซิเจนภายนอก เพราะตามสูตรเคมีมันมีออกซิเจนในตัวอยู่แล้ว (ไฟจะติดได้ต้องมีออกซิเจน) และนี่อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้แอมโมเนียมไนเตรตที่เก็บไว้ในท่าเรือเมืองเบรุต ประเทศเลบานอนระเบิดก็เป็นได้
การคาดการณ์เกี่ยวกับสาเหตุระเบิดในครั้งนี้
มีคนพุ่งความสงสัยไปที่อิสราเอล แต่กองทัพอิสราเอลออกมายืนยันแล้วว่าไม่ได้อยู่เบื้องหลังเหตุการณ์นี้
อีกฝ่ายที่ถูกสงสัยคือ “กลุ่มฮิซบอลเลาะห์” (กลุ่มติดอาวุธของชาวมุสลิมนิกายชีอะห์ในเลบานอน) เนื่องจากจะมีการตัดสินคดีลอบสังหารอดีตนายกรัฐมนตรี “ฮาริรี” ของเลบานอนในวันที่ 7 สิงหาคมนี้ แต่กลุ่มฮิซบอลเลาะห์ออกมาปฏิเสธแล้วว่าพวกเขาไม่เกี่ยวข้อง
อย่างไรก็ตาม การระเบิดครั้งนี้เกิดขึ้นในช่วงเวลาเลบานอนกำลังอ่อนไหวกับภาวะวิกฤตเศรษฐกิจตกต่ำ มีเงินเฟ้อสูงเป็นอันดับ 3 ของโลก แต่ต้องมาเคราะห์ซ้ำกรรมซัดกับเหตุการณ์นี้อีก ซึ่งประธานาธิบดีเลบานอนกล่าวว่า “ผู้ที่รับผิดชอบจะถูกลงโทษให้ถึงที่สุด” และประกาศให้เบรุตเป็น “พื้นที่ภัยพิบัติ” เนื่องจากเหตุการณ์ดังกล่าว
